Temel Linux Komutları
Birçok komut kullanmayı gerektirdiği için bu işletim sistemi bir belalı başım ama bunlardan bir bölümünü bilmeniz yetecektir.
Linux, Linux çekirdeği bazlı açık kaynaklı Unix işletim sistemleri ailesidir. Buna Linux bazlı en popüler Ubuntu, Fedora, Mint, Debian vb. gibi sistemler de dahildir.Bu sistemlere dağıtım adı verilmektedir.1991’de piyasaya sürülmüştür. Herkes Linux’u özgürce düzenleyebilir ve kendi adı altında yeniden dağıtabilir.(like that Pardus)Linux Windows’u masaüstü bilgisayar pazarında alt edemese de dağıtımları web hosting sağlayıcıları arasında oldukça popülerdir. Stabilitesi, esnekliği ve güvenliği sayesinde web sitelerin %36.7’si sunucu işletim sistemi olarak Linux’u kullanmaktadır.
Terminali basitçe bir programdır. Kullanıcıların girdiği komutları alır ve işlem yapması için işletim sistemine verir. Komutların sonuçlarını ve çıktısını kendi üzerinde gösterir
Ubuntu Linux üzerinde terminal açmak için Ctrl+Alt+T kullanılır. Gnome arayüzlü bir sistemde Alt+F2 yapıp çıkan sayfaya gnome-terminal yazılıp Enter a basılarak terminale ulaşılabilir.
1. pwd komutu
pwd komutunu hangi dizinde (klasörde) olduğunuzu bulmak için kullanın. /home/kullaniciadiniz
2. cp komutu
cp komutunu mevcut dizinden dosyaları kopyalamak için kullanın. Örneğin, cp ornek.jpg /home/kullaniciadi/Pictures komutu ornek.jpg dosyasının Pictures dizininde bir kopyasını oluşturur.
3. ls komutu
ls komutu bir dizinin içeriğini görmek için kullanılır. Varsayılan olarak, bu komut mevcut dizinin içeriğini görüntüleyecektir.
Eğer başka dizinlerin içeriğini görmek istiyorsanız ls ve dizinin konumunu girmelisiniz. Örneğin, Documents‘ın içeriğini görmek için ls /home/kullaniciadi/Documents komutunu girin.
4. cat komutu
Bu komutu çalıştırmak için önce cat, daha sonra da dosya adını ve uzantısını girin. Örneğin: cat dosya.txt
5. cd komutu
Linux dosya sisteminde gezinmek için cd komutunu kullanın. Bulunduğunuz mevcut dizine bağlı olarak ya tam konum ya da dizinin adını gerektirir.
Bir örnek olaraksa diyelim ki tamamiyle yeni bir dizine /home/kullaniciadi/Movies geçmek istiyorsunuz. Bu durumda cd ve daha sonra da dizinin tam konumunu girmeniz gerekmektedir.
Eğer daha hızlı konum değiştirmek istiyorsanız bazı kısayollar mevcuttur. Bir üst dizine gitmek istiyorsanız cd.. (iki noktayla) veya direkt olarak ana dizine gitmek istiyorsanız ise cd kullanın. Önceki dizine gitmek istiyorsanız da cd- (tireli) kullanabilirsiniz.
NOT:Linux kabuğu büyük küçük harfe duyarlıdır. Bu yüzden dizinin adını olduğu gibi girmelisiniz.
6. mv komutu
Bu komutun ana kullanımı dosyaları taşımaktır ancak dosyaları yeniden adlandırmak için de kullanılabilir.
Bu komutun kullanımı da cp komutuna oldukça benzerdir. Önce mv, daha sonra dosyanın adı ve hedef dizini girmelisiniz. Örneğin: mv dosya.txt /home/kullaniciadi/Documents.
Dosyaları yeniden adlandırmak için gereken söz dizimi ise mv eskiad.ext yeniad.ext
7. mkdir komutu
mkdir komutunu yeni bir dizin oluşturmak için kullanın. Örneğin, mkdir Muzik, Muzik adlı yeni bir dizin oluşturacaktır.
8. grep komutu
grep komutu belirli bir dosyadaki metinde arama yapmak için kullanılır.
Örnek vermek gerekirse, grep mavi notdefteri.txt notdefteri dosyasında mavi kelimesini arayacaktır. Bu kelimeyi içeren kelimeler tam olarak gösterilecektir.
9. rm komutu
rm komutu ise dizinleri içindekilerle birlikte silmek için kullanılır. Eğer sadece dizini silmek istiyorsanız, rmdir’e bir alternatif olarak rm -r kullanın.
10. touch komutu
touch komutu komut satırı üzerinden yeni boş dosyalar oluşturmanızı izin verir. Örnek olarak Documents dizini altında Web adlı bir HTML dosyası oluşturmak için touch /home/kullaniciadi/Documents/Web.html girin.
11. locate komutu
Bu komutu tıpkı Windows’daki search komutu gibi bir dosyanın konumunu bulmak için kullanabilirsiniz. Üstelik bu komutu onu büyük küçük harf duyarlılığını kaldıracak -i seçeneği ile bu komutla dosyanın adını hatırlamasanız bile arama yapabilirsiniz.
İki ya da ikiden fazla kelime içeren bir dosyayı aramak için yıldız işareti (*) kullanın. Örneğin, locate -i okul*not komutu “okul ve “not” kelimelerini içeren bütün dosyaları büyük veya küçük karakter farketmeksizin arayacaktır.
12. find komutu
locate komutuna benzer olarak find komutu da dosya aramak için kullanılır. Farkı ise komutu belirli bir dizinde dosyalar bulmak için kullanılmasıdır.
Bir örnek olarak /home/ -name notlar.txt komutu notlar.txt adlı bir dosyayı ana dizinde ve alt dizinlerinde aramak için kullanılır.
13. rmdir komutu
Eğer bir dizin silmeniz gerekirse rmdir komutunu kullanın. Ancak, rmdir sadece boş dizinleri silmenize izin verir.
14. sudo komutu
“SuperUser Do” kısaltması olan bu komut yönetici veya kök izinlerini gerektiren görevleri yapmanıza izin verir.
NOT: Bu komut günlük kullanım için önerilmez çünkü yanlış bir şey yaparsanız hata oluşması oldukça kolaydır.
15. df komutu
Disk alanı kullanımını yüzdesel ve KB(kilobayt) olarak öğrenmek için kullanabilirsiniz. Eğer raporu megabayt olarak görmek isterseniz df -m kullanın.
16. du komutu
Eğer bir dosyanın veya dizinin ne kadar alan kapladığını kontrol etmek istiyorsanız du (Disk Usage — Disk Kullanımı) komutunu kullanmalısınız.
NOT:Disk kullanımı özeti normal boyut formatı yerine disk blok numalarını gösterecektir. Eğer özeti bayt, kilobayt ve megabayt formunda görmek istiyorsanız komut satırına -h seçeneğini ekleyin.
17. head komutu
head komutu herhangi bir metin dosyasının ilk satırını görüntülemek içni kullanılır. Varsayılan olarak, ilk on satır gösterilecektir ancak bu rakamı istediğiniz gibi değiştirebilirsiniz. Örneğin, eğer ilk beş satırın görüntülenmesini istiyorsanız head -n 5 dosyaadi.ext komutunu girin.
18. tail komutu
Bu komut head komutuna benzer bir fonksiyona sahiptir. İlk satırları göstermek yerine tail komutu bir metin dosyasının son on satırını görüntüleyecektir.
19. diff komutu
difference‘ın kısaltılmışı olan diff komutu iki dosyanın içeriğini satır satır karşılaştırır. Dosyaları analiz ettikten sonra uymayan satırları sonuç olarak verecektir. Programcılar bu komutu programda değişiklik yapmak için sıklıkla bütün kaynak kodunu yeniden yazmak yerine kullanır.
Bu komutun en basit formu diff dosya1.ext dosya2.ext‘dir.
20. tar komutu
tar komutu birden fazla dosyayı bir tarball‘a arşivlemek için kullanılır. tarball, zip formatına benzer bir formattır ancak sıkıştırmak tercihe bağlıdır.
Bu komut mevcut bir arşive yeni dosyalar eklemek, bir arşivin içeriğini listelemek, bir arşivden içerik çıkarmak vb. gibi türlü fonksiyonlara sahip olduğu için oldukça karmaşıktır.
21. chmod komutu
Linux komutları listemizdeki bir başka önemli komut ise chmod‘dur. chmod dosyaların ve dizinlerin okuma, yazma ve çalıştırma izinlerini değiştirmek için kullanılır.
22. chown komutu
Chown komutu bir dosyanın sahipliğini belirli bir kullanıcıya transfer etmek için kullanılır. Örneğin, chown linuxkullanicisi2 dosya.ext linuxkullanicisi2‘yi dosya.ext‘nin sahibi yapacaktır.
23. uname komutu
Kısaltması uname dir. Linux sisteminiz hakkında makine adı, işletim sistemi, çekirdek vb. gibi bilgileri verecektir.
24. kill komutu
Eğer yanıt vermeyen bir program varsa kill komutunu kullanarak programı elle sonlandırabilirsiniz.
25.PİNG KOMUTU
Ping komutunu bir sunucuya bağlantınızı kontrol etmek için kullanın. Örneğin, ping google.com komutunu girerek Google’a bağlanıp bağlanamadığınızı öğrenebilir ve yanıt süresini ölçebilirsiniz.
26. wget komutu
Wget komutunun yardımıyla İnternet’ten dosya bile indirebilirsiniz. Bunu yapmak için wget ve daha sonra ise indirmek istediğiniz dosyanın bağlantısını girin.
27. jobs komutu
jobs komutu bütün işleri durumlarıyla birlikte görüntüleyecektir.
28. top komutu
Windows’daki Görev Yöneticisi’nin bir eşleniği olan top komutu çalışmakta olan programların listesini ve bu programların ne kadar CPU kullandığını gösterecektir.
29. history komutu
Daha önce girdiğiniz komutları görmek istiyorsanız history komutunu çalıştırabilirsiniz.
30. man komutu
man komutunu kullanarak komutları Linux kabuğundan öğrenebilirsiniz. Örneğin, man tail komutunu girmek tail komutunun kullanım talimatını gösterecektir.
Bir sonraki yazımda django ile web sitesi yapımını anlatıyor olacağım.Esen kalın!
